Sağlık kuruluşları ve işletmelerinin temel fonksiyonu, toplumun sağlık statüsünü korumak ve yükseltmektir. Bunun için ülkeler hekim, hemşire, sağlık teknisyeni/teknikeri ve diğer sağlık meslek mensupları yetiştirir. Bu personelin mesleklerini zamanında, verimli ve etkin icra edebilmelerine zemin hazırlamak için yapılması gereken idari, mali ve teknik birçok hizmet ve süreç vardır. Bu işleri yapacak, yürütecek, organize edecek ve yönetecek lisans eğitimli meslek grubu ise sağlık idarecileri/yöneticileridir.
İlk olarak 1920’li yıllarda Amerika’da, sağlık sisteminin profesyonel bir şekilde etkin ve verimli yürütülmesi için sağlık idarecilerine ihtiyaç olduğu anlaşıldı. Bu yöneticilerin lisansüstü ve lisans düzeyinde yetiştirilmesine başlandı. Ülkemizde sağlık politika yapıcıları 1963 yılında bu ihtiyacı hissederek, öncelikle Sağlık Bakanlığı ve sonrasında Hacettepe Üniversitesi bünyesinde bu bölümü lisans düzeyinde açtı. Ne yazık ki sonradan gelen sağlık politikacıları ve yöneticileri bu ihtiyacın gereğini yerine getirmediler. Bölümlerin çoğalmasına ve sağlık idarecilerinin doğrudan sağlık sistemi içerisinde yer almasına imkân vermediler.
Mevcut siyasi irade sağlık dönüşüm programıyla sağlık hizmetlerinin planlaması ve sunumunda başarılı bir değişim gerçekleştirdi. Değişimin amacı özetleyen cümle ise, “sağlık hizmetlerinin etkin, verimli ve hakkaniyete uygun verilmesi” olarak formüle edildi. Sağlık hizmetleri etkin ve verimliliğinin sağlanması ancak konusunda eğitimli personelle olacak işti. Bu nedenle, sağlık hizmetlerinin idari, mali ve teknik altyapı hizmetlerinin profesyonel personel tarafından gerçekleştirilmesi bu dönüşümle kaçınılmaz hale geldi.
Bunun farkında olan genel ve sağlık politika yapıcıları bu yöndeki iradesini kullanarak, ülke genelinde sekiz bölüm olan sağlık idaresi/yönetimi bölümlerinin sayısını 80 bölüme çıkarttı. Her yıl kayıt yaptıran öğrenci sayısı 8 yüzden 8 bine yükseldi. Ayrıca bütün sağlık teknikerlerine sağlık yönetiminde lisan tamamlama hakkı tanındı. Açık öğretim lisans programı ile öğrenci ve mezun sayısı 30-40 binler civarına çıktı. Her yıl bu sayının 10 bin artması beklenmektedir. Bölüm, öğrenci ve mezun sayılarında siyasi iradenin kararlılığı ile ortaya çıkmış olan bu patlamanın, kamu sektöründe işe alımlara yansıması kaçınılmazdır. Siyasi iradenin bu kararlılığı, bürokratik engelleri aşacaktır. Çünkü ülkenin sağlık sisteminin buna ihtiyacı acildir.
Bürokratik yapının, iyi niyetle bile olsa, yandan gösterdiği bir takım çözümler yetersizdir. (Örneğin iş-kur üzerinden veri hazırlama memuru olarak işçi statüsüyle kamuya almak gibi…). Çözüm, 657 sayılı kanunda yıllar öncesinden sağlık idarecisi kadrosuyla tanımlanmış, sağlık idarecilerinin/yöneticilerinin görevleri sağlık meslek tanımlarında yayınlanmıştır. Yapılacak iş kamu personel alım süreçlerine bunun yansıtılmasıdır. Yani bürokratik bir işlem…
Sayın Sağlık Bakanımız Dr. Fahrettin Koca Beyefendi’nin ihtiyaç ve sorunun tam olarak farkında olduğuna eminiz. Kamuda yaklaşık 130 bin sağlık yöneticisi istihdam edilebilecek pozisyon bulunmaktadır. Emeklilik veya benzeri nedenlerle her yıl 500-1000 pozisyonun boşaldığı veya yeniden ihdas edildiği tahmin edilmektedir. Sayın Bakanımızın, bu pozisyonlara farklı kurum, kurum içi veya mesleklerden atama yerine, bu alanın eğitimini almış Anadolu’nun yetenekli ve alanı sahiplenmiş gençlerini KPSS üzerinden atayacak yolu açacağına inanıyoruz.
Sayın Bakanım, yaklaşık 30 bin sağlık idarecisi/yöneticisi sizden yeni yılda müjde bekliyor. Sağlıklı, mutlu ve güzel günler dileğiyle…
Doç. Dr. Sedat Bostan
