Konsültasyon, bir hekimin hastasının teşhis veya tedavisini belirlemek için başka bir hekime danışması olarak tanımlanabilir. Bazen, bir hastanın sağlık sorunları veya şikâyetleri tek bir hekim veya uzmanlık alanı tarafından çözümlenemeyecek derecede karmaşık olabilir. Sağlık hizmetlerinin bütünlüğü ve ekip hizmeti olma özelliği, hekimler arasındaki mesleki bilgi dayanışmasını ve yardımlaşmasını zorunlu kılar. Hastanın sorumlu hekimi, hastayı veya hastaya ait muayene ve tetkik bulgularına farklı bir hekime yönlendirir, görüş sorabilir veya danıştığı hekimin hastayı muayene etmesi, tetkik veya tedavi önermesini isteyebilir. Konsültasyon, mesleki yardımlaşma ile hasta merkezli bir hizmetin sunumu için güzel bir yoldur.
Ülkemizdeki ayaktan hasta tedavi hizmetlerindeki sorunları çözmede aile hekimliği sistemini etkinleştirmek önemli bir rol oynayacaktır. Ailelerin sağlıkla ilgili sorunlarında öncelikle aile hekimine gitmeleri en sağlıklı yoldur. Bu bakış açısıyla “aile hekimini erken tanı” kampanyası yürütülmektedir. Ayrıca aile sağlığı merkezleri tıbbi donanım açısından güçlendirilmektedir. Aile hekimliği sisteminin tanılama ve tedavi belirleme yetenekleri açısından da desteklenmesi gerekmektedir.
Aile hekimliği sisteminin tanı ve tedavi yeteneklerini geliştirecek önemli bir uygulama, konsültasyon sistemidir. Birçok hasta, sağlık sorunlarının çözümünde uzman hekime danışma ihtiyacı hissettiğinden aile hekimliği basamağını atlayarak hastaneye başvurmaktadır. Aile hekimlerinin konsültasyon sistemiyle doğrudan uzman hekimlerle irtibata geçmesi, sistemin elini güçlendirecektir.
Sistem daha çok teletıp teknikleri üzerinden kurgulanmalıdır. Her aile hekimi yazılım sistemi üzerinden “konsültasyon iste” sekmesine girdiğinde uzmanlık alanlarına göre konsültan hekimlerini görmelidir. Sistem üzerinden talepte bulunup, hastasının muayene, tetkik ve görüntüleme bulgularını, diğer dokümanlarını ve talebini seçtiği konsültan hekimiyle paylaşabilmelidir. Konsültan uzman hekim, paylaşılan bulguları, tetkik, tanı veya tedavi önerisinde bulunmak için yeterli görüyorsa önerisini yapar. Hastayı kendisinin görmesini gerekli görüyorsa, hastaya randevu oluşturarak aile hekimine döner. Veya aile hekimini bir başka uzmana yönlendirebilir. Aile hekimi ya öneriyi uygular veya hastaya uzman hekimle belirlenen randevuyu bildirir. Böylece hastanın bulguları uzman hekim tarafından değerlendirilmiş olur. Böylece hasta, zorunluluk olmadıkça hastanede ve muayene sıralarında zamanını ve parasını harcamaz.
Sistemin işlemesi, teletıp tekniklerinin yaygınlaştırılması, kolay kullanılabilir bir elektronik iletişim sisteminin kurulması ve mesleki açıdan duyarlı insan kaynaklarıyla mümkündür. Her uygulamayı başarılı kılan ve sonuç almayı sağlayan bir garip çekicinin varlığıdır. Bu sisteminde bir garip çekicisinin olması gerekir. Vatandaş, aile hekimi ve uzman hekim açısından “Ben bunu niçin yapayım?” sorusuna verilecek geçerli ve motive edici cevaplar olmalıdır. Konsültasyon sisteminin vatandaşa tanıtımı yapılmalı, iyi uygulama örnekleriyle benimsemesi kolaylaştırılmalıdır. Aile hekimleri ve uzman hekimler için özendirici tedbirler alınmalıdır. Aile hekimi ve uzman hekimin konsültasyonlar için harcayacakları emek ve zaman performans sistemi içerisinde değerlenmelidir.
Tedavi hizmetlerinin rayına oturması, aile hekimliğinin kökleşmesiyle mümkündür. Aile hekimliği sistemine uzman hekim konsültasyon uygulaması yaygın kullanılır şekilde entegre edilmelidir.
